چگونه مغز ما تصمیم می‌گیرد که بیمه شویم؟

تیم شیم: آیا باید روی مسئله‌­ای سرمایه­‌گذاری کنیم که ممکن است اصلاً رخ ندهد؟ کنار گذاشتن بیمه تا زمانی که نیاز خود را نسبت به آن درک نکرده‌اد؛ پدیده‌ای بسیار شایع است. برخی از افراد در چنین شرایطی تصور می‌کنند که کنار گذاشتن بیمه کاری منطقی است. بسیاری از مردم به این فکر می­‌کنند که چرا باید در چیزی سرمایه­‌گذاری کنیم که امکان رخداد آن زیاد نیست؟ شما هم اینگونه فکر می‌کنید؟ با خودتان می‌گویید چهار سال است که تصادف نکرده‌ام پس چرا باید برای بیمه ماشین پول هدر بدهم؟ پیشنهاد می‌کنم این مطلب را بخوانید تا با آن‌چه در مغز ما هنگام این تصمیم‌گیری‌ها رخ می‌دهد، بیشتر آشنا شوید. اینکه حق بیمه را هزینه‌ای بدانیم که هدر می‌رود یا آن را سود بدانیم؛ سود سرمایه‌گذاری بیمه.

حتی اگر پرداخت پول برای بیمه را غیرمنطقی بدانید، هنگامی که اتفاقی رخ دهد؛ عقاید شما تغییر می­‌کند. در چنین شرایطی متوجه می‌شوید که یک فاجعه در حال وقوع است و در همین لحظه به بیمه نیاز دارید. خانه همسایه کناری شما در حال آتش‌­سوزی است؛ صدای رادیاتور هر لحظه بلندتر می‌شود و شیر بخار آن به نظر شل می­‌رسد؛ به طوری که هر لحظه ممکن است منفجر شود. لپ تاپ شما دزدیده می­‌شود و در این زمان است که متوجه می­‌شوید بیمه منزل تنها چیزی است که در این لحظه به آن نیاز دارید. همین لحظه است که با خودتان می‌گویید «چه خوب که بیمه‌اش کرده‌ام» و یا خواهید گفت «ای کاش بیمه‌اش کرده بودم».

حتی بدتر از این هم امکان دارد. به عنوان مثال در یک کیلومتری شما آتش­‌سوزی مهیبی در حال وقوع است و مجبور به تخلیه خانه هستید. اما اکنون دیگر موقع بیمه کردن خانه شما نیست؛ بلکه وقت آن است که برای نجات خود از خانه فرار کنید. اتفاقی رخ داده ­و قرار است که اموال و وسایل خود را از دست بدهید، اما متأسفانه برای جبران خسارات خیلی دیر شده ­است.

اگر دوباره به بحث بیمه برگردیم؛ این ما هستیم که به طور منطقی تصمیم می‌­گیریم که پرداخت هزینه برای اتفاق احتمالی، ارزش دارد یا خیر. نکته مهم این است که روند منطقی­‌سازی این موضوع توسط مغز با تفکر در مورد احتمال وقوع یک حادثه معین شروع می‌­شود. بنابراین به جای بحث از سود سرمایه‌گذاری بیمه و احتمال وقوع هر حادثه، بهتر است که اتفاقات را براساس اینکه “رخ می‌دهند یا رخ نمی‌دهند” دسته بندی کنیم. ما می­‌خواهیم برای حوادثی با احتمال وقوع بسیار پایین، مانند آتش‌سوزی یا سیل، احتمال رخداد آن­‌ها را صفر تا یک در نظر بگیریم.

برای انسان از نظر روان‌شناختی، پذیرش رخداد چنین حوادثی در زندگی او، بسیار سخت است. به همین خاطر چنین حوادثی را نادیده می­‌گیریم. بنابراین برای حوادثی که قرار نیست رخ دهند؛ سیاستی را در نظر نمی­‌گیریم. برعکس این موضوع نیز صادق است و مغز انسان برای حوادثی که وقوع آن­‌ها را پیش‌بینی می­‌کند؛ نگران است. به شکلی که احتمال وقوع این حوادث را یک در نظر می­‌گیرد (بدین معنا که حتماً رخ خواهند داد). به همین دلیل مردم پرداخت هزینه بابت بیمه‌ها را جهت دریافت سود احتمالی یک نوع زیان می­‌دانند.

به همین علت برخی مردم به پرداخت ماهیانه ۵ دلار برای پدیده‌ای مثل آتش‌سوزی یا سیل که احتمال وقوعش خیلی کم است به چشم نوعی ضرر نگاه می‌کنند. برای این دسته از افراد معمولاً توضیح سود و مزیت بزرگی که ممکن است در آینده به دست آید، بی‌فایده به نظر می‌رسد.
برای همین افراد و اطرافینشان اگر یک حادثه مانند آتش‌سوزی یا سیل با احتمال بسیار کم رخ دهد؛ شرایط به یک‌باره تغییر می­‌کند. این افراد شاهد وقوع حادثه‌­ای با احتمال رخداد بسیار کم، خواهند بود. به طوری که حتی شانس رخداد آن بسیار بیشتر نیز به نظر می‌­رسد. در این حالت به نظر می­‌رسد که پرداخت حق بیمه به صورت ماهانه بیش از اینکه یک ضرر مالی باشد؛ سودآور است. به همین خاطر مردم تمایل دارند که پس از بروز یک فاجعه، خانه یا وسایل موجود در آن را بیمه کنند و چندین سال بعد، پس از اینکه زمان زیادی از وقوع فاجعه گذشت؛ مجدداْ سیاست­‌های خود را تغییر دهند و کم کم بیمه کردن را بی‌اهمیت و حتی باعث ضرر بدانند.

به عنوان مثال شما کدام یک از موقعیت‌های زیر را انتخاب می­‌کنید.

دریافت ۹۰۰ دلار یا داشتن شانس ۹۰% دریافت ۱۰۰۰ دلار؟ بیشتر مردم علاقه­‌ای به ریسک ندارند و تنها ۹۰۰ دلار را دریافت می­‌کنند؛ حتی اگر نتیجه مورد انتظار در هر دو بخش یکسان باشد. با این حال اگر از شما پرسیده ­شود که بین از دست­ دادن ۹۰۰ دلار و ۹۰% شانس از دست دادن ۱۰۰۰ دلار کدام یک را انتخاب می­‌کنید؛ بسیاری از مردم احتمالا‌ْ گزینه دوم را انتخاب می­‌کردند. در حالی که عایدی در هر دو حالت یکی است، مردم ترجیح می‌دهند احساس از دست دادن را تجربه نکنند.

در نتیجه این افراد با امید جلوگیری از بروز ضرر، به ریسک‌­پذیری خود به این روش ادامه می‌دهند. همین منطق در مورد بیمه املاک نیز قابل اجرا است. هنگامی که پرداخت هزینه‌­های مربوط به حق بیمه به صورت ماهانه به عنوان سود (سود سرمایه‌گذاری بیمه) در نظر گرفته‌­شود – پرداخت در لحظه اکنون برای کمک به آینده- بسیاری از افراد ریسک آینده را به جان می­‌خرند و سیاست استفاده از بیمه را در نظر می­‌گیرند.

اما هنگامی که پرداخت حق بیمه به صورت ماهانه تحت عنوان ضرر مالی شناخته ­شود- از دست­ رفتن پول به صورت ماهانه- ریسک و خطر حوادث آینده را به جان می­‌خرند و سیاست عدم استفاده از بیمه را در پیش می‌­گیرند.